Een initiatief van een groep bezorgde opiniemakers, economen, wetenschappers en artsen lanceerde vorige week een grote campagne met ‘een plan waarmee Nederland weer open kan’. Onder de naam Herstel NL pleiten zij voor verregaande versoepelingen van de maatregelen waar de Nederlandse samenleving momenteel onder gebukt gaat. Kortgezegd roept Herstel NL op om alle kwetsbaren in onze samenleving, volgens de eigen berekeningen zo’n 4 miljoen mensen, in veilige zones onder te brengen. Vervolgens zou de rest van Nederland het normale leven weer op kunnen pakken. Het initiatief haalde in korte tijd al 190.000 euro op.
Afgevaardigden van de actiegroep doken al snel op in verschillende talkshows en radioprogramma’s om de campagne toe te lichten. Maar zo snel als Herstel NL zijn intrede deed in het Nederlandse medialandschap, heeft een aantal van de initiatiefnemers de groep inmiddels alweer verlaten.
De eerste scheur ontstond toen econoom Bas Jacobs afgelopen vrijdag aangaf ‘zich als onafhankelijk adviseur niet meer gelukkig te voelen bij de opstelling en het actievoerende karakter van Herstel NL’. In eerste instantie trok dit plotselinge vertrek weinig aandacht. De echte klap kwam zondagavond, toen Arjen Lubach met een hard en kritisch item van slechts 7 minuten weinig overliet van de geloofwaardigheid van de groep. Volgens Lubach had de groep zijn feiten en cijfers niet op orde en was oud-CPB-directeur en mede-initiatiefnemer Coen Teulings er ten onrechte van overtuigd dat corona ‘slechts een soort griepje was’.
Het duurde niet lang voordat de volgende twee economen het schijnbaar zinkende schip verlieten. Coen Teulings, wellicht persoonlijk geraakt door de suggestie van Lubach dat ‘het CPB al je rekenmachines afpakt wanneer je stopt als directeur’, en directievoorzitter van de Rabobank Amsterdam Barbara Baarsma, lieten in een identiek LinkedIn bericht weten niet langer bij Herstel NL betrokken te zijn.
Volgens het bericht waren de twee economen als ‘meedenkers’ betrokken bij de start van de campagne, maar konden zij deze rol niet langer voor de actiegroep vervullen. Het afscheidsbericht was kort en liet de meeste van ons achter met de nodige vragen. Oprichter Robin Fransman liet al snel van zich horen en zei dat Teulings en Baarsma hem hadden laten weten dat zij onder druk waren gezet door politiek Den Haag om de campagne te staken. Het is niet duidelijk wie deze politieke druk zou hebben uitgeoefend. Ministers Wopke Hoekstra (Financiën) en Bas van ‘t Wout (Economische Zaken) zeiden in ieder geval van niets te weten.
De geen commentaarstrategie
In een tweede identiek LinkedIn bericht lieten Teulings en Baarsma weten dat er van politieke druk geen sprake was, maar dat zij op basis van een eigen afweging hebben besloten de groep te verlaten. Beiden waren niet beschikbaar voor commentaar, wat de indruk wekt dat zij zich distantiëren van de groep waarvoor zij vorige week nog aanschoven aan de talkshowtafels. Alhoewel het begrijpelijk is dat beiden zijn geschrokken van de felle kritiek, zouden de twee economen er wijs aan doen om hun keuze beter toe te lichten. Het ‘niet beschikbaar zijn voor commentaar’, is voer voor argwanende journalisten die nu kunnen speculeren over de werkelijke reden voor het vertrek.
Het afwijzen van nieuwsgierige journalisten in geval van een crisis, de zogenaamde ‘geen commentaarstrategie’, is een vanzelfsprekende, instinctieve reactie. Vooral wanneer de crisis nog in ontwikkeling is en je de situatie niet wilt laten escaleren door verkeerde dingen te zeggen. Echter: wanneer je een journalist ontwijkt geef je de regie uit handen en dit moet te allen tijde voorkomen worden. Zorg er daarom voor dat je altijd zelf aan zet blijft, zodat anderen er niet met jouw verhaal vandoor gaan.
Ondertussen heeft het bestuur van Herstel NL laten weten dat zij gewoon doorgaan met de campagne, ondanks de onzekere toekomst van de groep. “Ik kan niet ontkennen dat onze stevigste boegbeelden zijn vertrokken. En ik kan niet ontkennen dat het fijner was geweest als ze niet waren vertrokken”, aldus een ietwat beteuterde medebestuurder Erik Jan Vlieger in Het Parool.
Evi Timp is Adviseur bij Huijskens Communications.