Zo’n zes weken geleden was bijna iedereen het in de anders zo verdeelde Tweede Kamer even met elkaar eens: met Rutte was niet langer op de oude en vertrouwde manier samen te werken. Nadat hij werd betrapt op zijn leugenachtige herinneringen aan de formatiegesprekken leek zijn einde als een van de langstzittende premiers van Nederland nabij. Vriend en vijand nam geen blad voor de mond en de moties van wantrouwen en afkeuring vlogen hem om de oren in een debat dat inmiddels bekend staat als ‘de nacht van Rutte’.
Niet alleen de oppositie liet fel van zich horen, maar ook loyale partijleiders zoals Kaag (D66), Hoekstra (CDA), van der Staaij (SGP) en Segers (CU) leken hun oordeel te vellen en gaven aan geen weg terug naar het oude normaal te zien. Gert-Jan Segers ging zelfs nog een stapje verder, en verklaarde de volgende ochtend tegen het Nederlands Dagblad dat ‘de ChristenUnie kabinetsdeelname sowieso uitsluit als Mark Rutte opnieuw premier wordt’.
Zoals wel vaker het geval is in politiek Den Haag, gaat zelfs het meest controversiële stof, na een tijdje weer liggen. Rutte liet ondertussen steevast aan de media weten dat hij vertrouwen heeft in de toekomst en er alles aan wil doen om door te gaan als premier. De aanhouder wint, zo blijkt, want inmiddels lijken bijna alle dichtgeslagen deuren weer open. De nieuwe informateur Mariëtte Hamer is pas net begonnen aan haar zoektocht naar politieke overeenstemming over het beleid, als de voorheen meest wantrouwende politici alweer lijken terug te krabbelen in de hoop deel te kunnen nemen aan het nieuwe kabinet.
D66, GroenLinks en PvdA verkondigen al eerder dat, alhoewel het vertrouwen nog niet helemaal terug was, deelname aan een nieuw Rutte IV nog steeds mogelijk was. Onder het mom van ‘doorpakken’, lieten ook Hoekstra en Segers gistermiddag weten deelname aan dat kabinet niet langer uit te sluiten. Hoekstra, die zich voorheen nogal op de vlakte leek te houden over de formatie, sprak twijfelachtig uit dat het CDA wat hem betreft zowel in de oppositie als in het volgende kabinet kan gaan zitten. Ook Segers nam zijn woorden terug, en kwam na ‘scherpe kritiek en zelfreflectie’ tot de conclusie dat hij ‘de verkeerde bestuurscultuur te veel op één man had geplakt’.
Het lijkt erop dat veel van deze politici zich hebben laten meeslepen door de wraakzuchtige sfeer die tijdens de nacht van Rutte in de Kamer hing. Rutte had Den Haag en het land voorgelogen, en moest daarvoor boeten. Inmiddels beseffen de meesten zich dat zij liever meeregeren en dus komen ze stuk voor stuk terug op de eerder uitgesproken woorden. Het is daarbij onduidelijk of zij Rutte ook echt opnieuw vertrouwen of dat zij uit eigen belang een oogje dichtknijpen. Het gevaar ligt daarmee op de loer dat zij straks zelf als onbetrouwbaar worden bestempeld, en laat dat nou net hetgeen zijn wat zij Rutte zes weken geleden nog zo kwalijk namen.
Evi Timp is Adviseur bij Huijskens Communications.