De spelersgroep van Ajax is voor een wintertraining aangekomen in Qatar, een bestemming die door veel mensen wordt bekritiseerd. Algemeen directeur Edwin van der Sar verdedigt de keuze voor het Arabische land door te wijzen op de uitstekende faciliteiten met het naderende WK in 2022 in zicht. Vastgestelde feiten waaruit blijkt dat de toewijzing van het WK gerealiseerd is door omkoping, dat het land geen voetbalcultuur kent, dat mensenrechten met voeten getreden worden en dat de persvrijheid in erbarmelijke toestand verkeert, zijn wel meegewogen maar waren niet doorslaggevend.
“Wij weten wat er in de wereld speelt. Maar Ajax is niet de partij in Nederland om daar een statement over te maken. Dan moet je kijken naar grote bedrijven als KLM of Shell. Het Koninklijk huis gaat er ook weleens heen”, aldus de oud-doelman.
Om te beginnen reisde het Koninklijk Huis voor het laatst naar Qatar in 2011. Tijdens dit staatsbezoek stond “een lunchdiscussie over de modernisering van Qatar” op het programma. Daarnaast is een voetbalclub simpelweg niet te vergelijken met het Koninklijk huis, zoals Van der Sar wel probeert te doen. PSV en Bayern München werken ook hun trainingskamp af in Qatar. Hoewel de keuze voor dit land niet goed te praten is, bestaat er een belangrijk verschil. PSV en Bayern zijn private ondernemingen, AFC Ajax N.V. is beursgenoteerd.
Ajax laat zich wél vergelijken met andere beursfondsen, zoals KLM en Shell. Dat Ajax aan bekendheid onder doet blijkt niet uit het jaarverslag. Sterker nog, “Ajax positioneren als wereldmerk” is één van de vier pijlers uit de strategie van de Amsterdamse voetbalclub.
Beursgenoteerde bedrijven met een statutaire vestiging in Nederland zijn gebonden aan de Corporate Governance Code. Dit is een algemeen geldende gedragscode voor goed bestuur van beursvennootschappen.
“Goed ondernemerschap en goed toezicht zijn essentiële voorwaarden voor stakeholders voor het vertrouwen in het bestuur en het toezicht. Daaronder zijn inbegrepen: integer en transparant handelen door het bestuur en het afleggen van verantwoording over het toezicht door de raad van commissarissen.”
De vraag is of Ajax zich houdt aan de bepalingen uit de Code. Ajax weigert verantwoording af te leggen voor een reis naar een land waar veel mis is. NGOs trekken al langer aan de bel over de mensonterende omstandigheden waarin werklieden van te bouwen stadions en omliggende infrastructuur werken. Hierdoor vallen er veel doden (naar verluidt 1426 in de laatste 10 jaar).
Opvallend is dat Ajax geen goede argumenten heeft om de reis door te zetten. Naar blijkt levert de reis € 700.000,– op. Maar daarover spreekt bestuurder Van der Sar zich niet uit. In plaats van morele verantwoordelijkheid te nemen als bestuurder van een beursgenoteerd wereldmerk roemt de voormalig doelman de uitstekende faciliteiten. “Je kan je als internationale club afvragen of je daar echt aan bij wil dragen en of je over de ruggen van deze uitgebuite mensen extra geld wil verdienen”, stelt Amnesty International woordvoerder Emile Affolter terecht.
Frappant in dit verband is dat Ajax in haar jaarverslag wel hoog van de toren blaast als het gaat om integriteit. “Ajax streeft naar een sterke risicocultuur waarin compliance en integriteit voorop staan en ingebed zijn in de hele organisatie. Dit wordt onder andere gewaarborgd door middel van een gepubliceerde gedragscode. Deze gedragscode geldt als richtlijn voor het handelen van alle medewerkers bij AFC Ajax en beoogt het bewustzijn te vergroten voor de normen en waarden die gelden binnen de club.” Deze gedragscode staat niet gepubliceerd op de website van Ajax en is ook nergens op internet te vinden.
Ook hierdoor lijkt Ajax te handelen in strijd met de toelichting die in 2016 is gegeven op de Code. “Van bestuurders en commissarissen wordt verwacht dat zij een cultuur creëren die het gewenste gedrag en integer handelen stimuleert. Door die cultuur en daarbij behorende waarden uit te dragen, in te bedden in de onderneming en te onderhouden, wordt richting geboden bij het nemen van dagelijkse beslissingen en het bewaken van integer handelen door mensen in alle lagen van de onderneming.”
De club ligt wegens deze reis al maanden onder vuur, niet alleen in de media en op diverse internetfora. Zelfs op de aandeelhoudersvergadering, die doorgaans rustig verloopt, werden er kritische vragen gesteld. De aanhoudende kritiek van stakeholders doet daarmee af aan de goede reputatie van Ajax.
Volgend jaar zal de druk in Qatar om de bouw van stadions op tijd af te ronden nog verder toenemen. Dit zal vermoedelijk resulteren in meer ongelukken. Als Ajax haar eigen gedragscode en de Corporate Governance serieus neemt, en daarmee integriteit en compliance voorop stelt, kiest het een andere bestemming tijdens de winterstop.